W publikacji obszernie omówiono międzynarodowe i wybrane krajowe dokumenty związane z walką z oszustwami żywnościowymi. FAO podkreśla potrzebę współpracy na szczeblu międzynarodowym w celu zwiększenia zdolności do zapobiegania oszustwom żywnościowym.
W publikacji obszernie omówiono międzynarodowe i wybrane krajowe dokumenty związane z walką z oszustwami żywnościowymi. Poniżej tekst podsumowania, pełny raport dostępny jest w linku źródłowym.
Ewolucja problemu oszustw żywnościowych
Choć oszustwa żywnościowe to bardzo stary problem, który od dawna stanowi wyzwanie dla organów regulacyjnych i wykonawczych rządów krajowych, szybko ewoluuje on w kierunku nowego i skomplikowanego problemu, głównie ze względu na technologiczny i globalny wymiar współczesnego labiryntu dostaw żywności.
Problem z definicją oszustw żywnościowych
FAO podkreśla, że oszustwa żywnościowe nie są łatwe do zdefiniowania, a tym bardziej do uregulowania. Ten wniosek pojawiał się w kilku innych dokumentach na przestrzeni ostatnich miesięcy i lat. Więcej o definicjach oszustwa żywnościowego (zafałszowań żywności) można przeczytać tutaj.
W publikacji FAO dostrzeżono, że panuje powszechna zgoda co do tego, że na oszustwo żywnościowe składają się określone elementy: zamiar, podstęp oraz motywacja do uzyskania nienależnej korzyści. Definicja ta pomaga odróżnić oszustwa żywnościowe od przestępstw związanych z bezpieczeństwem i jakością żywności.
Potrzebna współpraca na szczeblu międzynarodowym
Skomplikowane wyzwanie, jakim jest uregulowanie kwestii oszustw żywnościowych, zwłaszcza w globalnych łańcuchach wartości żywności, rodzi zasadnicze pytanie, w jaki sposób międzynarodowe ramy prawne mogą zapewnić strategie i wytyczne dla skutecznego podejścia regulacyjnego. W szczególności normy i teksty Kodeksu oraz inne międzynarodowe instrumenty prawne rozważane w dokumencie FAO odnoszą się do aspektów związanych z oszustwami żywnościowymi, a zatem stanowią ogólne i płynne ramy, w których można postrzegać i regulować ten problem. Być może bardziej bezpośrednie wytyczne dotyczące samych oszustw żywnościowych (odrębne i niezależne od bezpieczeństwa i jakości żywności) mogłyby pomóc rządom krajowym podejść do problemu w sposób praktyczny i holistyczny oraz przyczynić się do większej współpracy.
Bardzo możliwe, że zachęta ze strony organów międzynarodowych mogłaby w znacznym stopniu przyczynić się do zwalczania oszustw żywnościowych. Szczególnie pomocna byłaby konkretna definicja oszustwa żywnościowego zawarta w Kodeksie Żywnościowym lub jasne wytyczne Kodeksu Żywnościowego dotyczące identyfikacji i zwalczania oszustw żywnościowych. Rządy krajowe mogą oczywiście próbować przeciwdziałać oszustwom żywnościowym poprzez swoje krajowe strategie i ramy prawne. Skuteczne strategie zaczynają się od myślenia w kategoriach systemu żywnościowego, a kończą na spójnym, płynnym i wieloaspektowym podejściu, które nadaje priorytety i koncentruje się na zrównoważeniu działań prewencyjnych i kontrolnych, umożliwiając ochronę konsumentów.
Strategie prawne i narzędzia stosowane w tym podejściu obejmują koordynację działań z agencjami publicznymi i przedsiębiorstwami spożywczymi, nowe technologie wykrywania i testowania oraz możliwości śledzenia, etykietowania i przekazywania informacji konsumentom, zachęcanie do opracowywania najlepszych praktyk i kodeksów społecznej odpowiedzialności biznesu oraz systemy egzekwowania prawa z elementami cywilnymi i karnymi. Sektor prywatny może również odegrać ważną rolę, a umowy międzynarodowe i współpraca publiczno-prywatna stanowią ważne sposoby radzenia sobie z oszustwami żywnościowymi w globalnych łańcuchach wartości żywności. U podstaw wszystkich tych międzynarodowych i krajowych strategii oraz narzędzi leży nadrzędna potrzeba współpracy - od wymiany informacji po wspólne działania w zakresie egzekwowania prawa.
Zdolność rządów krajowych do zlikwidowania oszustw żywnościowych zależna od zdolności współpracy
Zdolność rządów krajowych do zlikwidowania problemu oszustw żywnościowych będzie zależała od ich zdolności do współpracy ze sobą, z organami międzynarodowymi i z prywatnymi interesariuszami w ramach ich systemów prawnych i międzynarodowych ram prawnych.
Pośród złożoności regulacji prawnych dotyczących oszustw żywnościowych w niniejszym dokumencie istnieje jedna prosta pewność: niepodejmowanie żadnych działań nie jest rozwiązaniem pozwalającym na utrzymanie zaufania konsumentów i interesariuszy do systemów żywnościowych, produktów żywnościowych i zdolności władz krajowych jako całości. Wystarczy jeden kryzys związany z oszustwami żywnościowymi, aby to zaufanie podważyć.